Illustratie: Lisa Tellekamp

Wat is dat stemmetje in je hoofd die je voortdurend bekritiseert?

Herken je dat? Dat stemmetje in je hoofd die je voortdurend over van alles bekritiseert. “dat had je beter niet kunnen zeggen”, “wat ben je toch een sukkel”, “ wat zit je haar stom”, ”zou je niet eens wat afvallen” enzovoort.

Iedereen heeft in meer of mindere mate last van een innerlijke criticus

De lijst met negatieve kritiek is eindeloos. Meestal gaat de kritiek over je uiterlijk, je gedrag, je gedachten of gevoelens.

Deze innerlijke criticus vergelijkt je graag met anderen. Die mensen zijn dan vanzelfsprekend mooier, slanker en slimmer.

Soms kan deze “stem” te veel aanwezig zijn en je leven gaan beheersen. Belangrijk is dat je er in ieder geval niet mee in gevecht gaat.

De innerlijke criticus kan zowel een mannelijke of vrouwelijke figuur zijn, dat is voor iedereen verschillend. In mijn blog zal ik de innerlijke criticus verder met hij en hem aanduiden.

Waar komt de innerlijke criticus vandaan?

Hoe gek het ook klinkt de innerlijke criticus is er niet op uit om het jou alleen maar moeilijk te maken. Sterker nog, hij wil je juist beschermen.

Door ervoor te zorgen dat je jezelf alvast maar afwijst, voordat anderen kritiek op jou kunnen leveren probeert hij je te behoeden voor afwijzing en falen.

De innerlijke criticus ontstaat vaak in je kindertijd. Hij neemt soms letterlijk de kritische stem van je ouders of verzorgers over.

Ook de opmerkingen van leraren en leeftijdsgenoten die binnengekomen zijn worden via de innerlijke criticus versterkt.

De waarden en normen die je van huis uit hebt meegekregen spelen daarbij ook een rol.

De bedoeling van deze kritiek is positief: dat er van je gehouden wordt, je erbij hoort en succesvol wordt in het leven.

Hoe kan je leren omgaan met dat kritische stemmetje in je hoofd?

Dat begint met het bewust worden en herkennen van deze stem: van de momenten waarop hij te veel en te intens aanwezig is. Vaak is de innerlijke criticus al vanaf je jeugd als een soort zender in de lucht gekomen. Voortdurend doet hij verslag van alle dingen die er mis met je zijn.

Als je jezelf bewust wordt van deze stem en hem gaat herkennen kan je op zoek gaan naar de denkbeeldige aan- en uit knop van deze zender. Je kan leren hem zachter te zetten of zelfs af te zetten.

Op den duur kan je leren de inhoud te veranderen door af te stemmen op een andere positieve zender. Door juist iedere dag een mildere, vriendelijke en waarderende stem aan te zetten naar jezelf.

Hoe kan je de innerlijke criticus leren herkennen?

Merk op hoe, wat, waar en wanneer de innerlijke criticus iets zegt

• Houd eens een paar dagen een schriftje bij en ga na welke kritische gedachtes je hebt gehad op een dag.
• Stel jezelf vragen als: Wanneer heeft de innerlijke criticus kritiek? Bij welke situaties? Wat zegt hij? Doet de kritiek je denken aan iemand uit je omgeving of uit je jeugd?
• Let ook eens op de dingen die je over jezelf zegt of voelt en zelf al heel normaal vindt. Bijvoorbeeld als je zegt dat je iets aan jezelf niet kan uitstaan of aan je uiterlijk.

Vergelijk jouw innerlijke criticus eens met die van anderen

• Als je dat kritische stemmetje eenmaal herkent kan je nagaan wat de overeenkomsten en verschillen zijn tussen het commentaar van jouw criticus en die van anderen. Zoek daarvoor mensen uit waar je jezelf veilig en prettig bij voelt. Je merkt dan dat anderen vergelijkbare kritiek te horen krijgen. Je bent dus niet de enige.
• Hierdoor kan je er meer van op een afstand naar kijken en kom je wat steviger in je schoenen te staan. Wat je dan waarschijnlijk ook zal opvallen is dat je bij een ander de overdrijvingen en onwaarheden van de criticus sneller herkent dan bij jezelf.

Onderzoek hoe jouw criticus eruit ziet

• Nu dat je weet wat de innerlijke criticus allemaal te vertellen heeft en hoe hij klinkt , wil je misschien ook wel weten hoe hij eruitziet. Er zijn verschillende manieren om hem concreet te maken en te gaan zien als iets wat buiten jezelf staat. Er zijn allerlei creatieve manieren te bedenken; je kan hem tekenen, boetseren, of op een andere manier uitbeelden. Sommige critici lijken op moeders, vaders, broers, zussen, dieren. Bij iedereen is hij of zij weer anders.
• Nu je er een beeld bij hebt kun je hem een naam geven. Dit maakt het nog objectiever.

Je weet nu hoe je de innerlijke criticus kan herkennen. Maar hoe kun je nu in jezelf een milde en waarderende stem ontwikkelen? In mijn volgende blog over zelfcompassie lees je hoe je geleidelijk aan steeds meer vanuit compassie naar jezelf kunt reageren en daardoor meer ontspanning gaat ervaren.